Outra fotografía:
Tipo de ben: Fonte, Industria, Paisaxe natural,
Concello: Mondariz-Balneario
Parroquia: Mondariz Balneario.
Lugar: Saidoiro.
Outra denominación do ben:
Cronoloxía: Século XX,
Descrición:
Cara 1862 foi descuberto o manancial de Troncoso polo crego Domingo Blanco Lage, e nove anos máis tarde, Enrique Peinador descubría a fonte salutífera de Gándara. En 1873 ambos mananciais foron declarados de utilidade pública e recoñecidas científicamente as súas propiedades curativas.
As fontes ou “buvettes” dos balnearios son o xérmolo e punto de referencia dos mesmos. Grandes balnearios europeus como os de Evian ou Vichy converteron as súas fontes en pequenos templos e en definitiva nos seus emblemas, algo ao que non permaneceu alleo Mondariz tal e como se viu durante a primeira década do século XX.
A fonte de troncoso brota no lugar de Saidoiro, na beira esquerda do río Tea. O manancial, entón delimitado por un muro de canteiría, carecía das mínimas dotacións. Vai ser entón, a partires do ano 1907 cando comecen as obras que cubrirán o lugar cunha galería. A disposición que tomou a obra foi a dunha marquesina de ferro e cristal adosada a un pavillón con destino ao engarrafamento de augas.Tanto a galería como o pavillón presentan planta rectangular. A marquesina disponse mediante dez columnas con fustes de varios tramos rematados en capiteis florais. As mesmas sustentan unha exigua cornixa con diferente decoración segundo os seus tramos e entre as columnas, na metade baixa, preséntase unha baranda profusamente decorada.
No seu interior presenta dous niveles: un primeiro nivel a ras do chan que se traslada cara o interior mediante un balcón que bordea interiormente a marquesina. Para o acceso á parte inferior que se atopa por baixo da rasante do chan, o balcón ábrese en dúas escadas que descenden formando un arco ondulante desde os laterais cara o centro. Deste xeito, fronte a rectitude da estrutura sustentante enfróntanse as liñas curvas do nivel inferior que crean unha sensación de movimento que a súa vez suxire unha maior amplitude espacial.
Anexo a marquesina de ferro atópase o pavillón. Mostra un claro contraste compositivo e material xa que se o corpo anexo era de ferro e cunha concepción onde predomina o van, a curva e a profusión decorativa, o pavillón realízase en granito cunha arquitectura na que domina o macizo sobre os vans. Trátase dun corpo rectangular, exento de ornato en claro contraste coa parte de ferro con tres vans en arco centrais e pilastras nas esquinas.
A fonte de Troncoso tivo a súa correspondente “réplica”, salvando leves diferencias, na fonte de Gándara. As dúas presentaban unha marquesina metálica co adxacente pavillón de engarrafamento e unha similar composición ornamental. A marquesina metálica de Gándara desapareceu cara os anos vinte do século XX para transformarse, grazas aos arquitectos Joaquín Otamendi e Antonio Palacios, nun elegante templete con reminiscencias palladianas.
Fotogrametría:
Propiedade: Pública
Uso actual: Sen uso
Código no Catálogo da Xunta:
Categoría do Ben: Catalogado (Catálogo da Xunta e dos PXOM)
Elementos mobles:
Tradición oral:
Historia recente do ben:
Referencias bibliográficas:
PÉREZ, Y. “El Balneario de Mondariz: la creación de un lugar (1873-1931)”. Santiago de Compostela 2005. Páxinas 298-299.
Afeccións
Ten camiño de acceso?: SiEstá cuberto de maleza: Non
Está afectado por algunha obra: Non
Estado de conservación: Regular
Atópase en perigo nestes momentos?:
Onde está localizado
Latitude: 42.22628891741359Lonxitude: -8.475624918937683
Empregamos o sistema de coordenadas WGS84
9 comentarios
franjopadin says:
Out 7, 2012
A Fonte de Troncoso consta no catálogo de bens patrimoniais do Plan de Ordenamento Municipal de Mondariz-Balneario (nº de catálogo 24, páxina 20):
http://www.planeamentourbanistico.xunta.es/siotuga/documentos/urbanismo/MONDARIZBALNEARIO/documents/0832CA003.pdf
Oscar Franco says:
Xuñ 4, 2019
Ligazón ao artigo publicado o 23 de maio de 2019 no Faro de Vigo sobre esta fonte:
https://www.academia.edu/39326115/A_Fonte_de_Troncoso._Historia_do_manancial_do_Saidoiro
Oscar Franco says:
Ago 29, 2019
A prensa dixital do 26 de agosto de 2019 recolle a acción veciñal para evitar o abandono deste fermoso ben:
https://www.comarcasnarede.com/comarcas/o-condado/mondariz-balneario/a-vecinanza-de-mondariz-balneario-di-non-ao-abandono-da-fonte-de-troncoso/?fbclid=IwAR3hn9AXRuBGOjmMFVxKWcmr1zN5LsunY_vEMDA8Ca4nMNP8deAtncmkAxM
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2019/08/26/retiran-bidones-lodos-basura-fuente-antonio-palacios/0003_201908V26C2995.htm?utm_source=facebook&utm_medium=referral&utm_campaign=fbvigo
Oscar Franco says:
Nov 11, 2019
Nova deste ben na prensa dixital do 8 de novembro de 2019:
https://www.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/2019/11/09/fiscalia-estado-abre-diligencias-mal-estado-fuente-troncoso-palacios/0003_201911V9C7991.htm
Oscar Franco says:
Ago 3, 2020
A fonte volve ser nova na prensa dixital do 1 de agosto de 2020:
https://historiadegalicia.gal/2020/08/en-perigo-a-excepcional-obra-de-antonio-palacios-sobre-o-lugar-no-que-nacerian-as-augas-de-mondariz/
Oscar Franco says:
Nov 26, 2020
Un xulgado do mercantil autoriza a cesión da Fonte do Troncoso ao Concello de Mondariz Balneario. Así o recolle a prensa dixital do 24 de novembro de 2020:
https://galego.lavozdegalicia.es/noticia/vigo/mondariz-balneario/2020/11/24/fuente-troncoso-puede-pasar-pueblo-mondariz-balneario/00031606246416417702517.htm
http://xornaldevigo.gal/sociedade/61416-un-xulgado-do-mercantil-autoriza-a-cesion-da-fonte-do-troncoso-ao-concello-de-mondariz-balneario/
Oscar Franco says:
Abr 28, 2022
Os amigos do alleo rouban un dos postes de fundición da varanda modernista desta fonte. Así o recolle a prensa dixital do 27 de abril de 2022:
http://historiadegalicia.gal/2022/04/adeus-a-unha-das-grandes-balaustrada-modernista-de-galicia/
Oscar Franco says:
Set 26, 2022
Boas novas para este fermoso ben. Así o recolle a prensa dixital do 23 de setembro de 2022:
https://www.xunta.gal/notas-de-prensa/-/nova/72870/xunta-investira-500-000-euros-rehabilitacion-fonte-troncoso-cuxos-primeiros-traballos
http://culturagalega.gal/noticia.php?id=34239
https://galego.farodevigo.es/comarcas/2022/09/24/xunta-compromete-medio-millon-euros-75829099.amp.html
https://www.atlantico.net/articulo/condado-lourina/fonte-troncoso-salva/20220923234642941283.html
Oscar Franco says:
Xan 7, 2023
O temporal de inicios do ano 2023 afecta gravemente a este conxunto. Así o recolle a prensa dixital:
https://galego.farodevigo.es/comarcas/2023/01/03/fuente-troncoso-sufre-secuelas-temporal-80626120.html
https://www.galiciapress.es/articulo/cultura/2023-01-02/4126428-fonte-troncoso-sumergida-desbordamiento-rio-tea-mondariz
https://elpais.com/espana/galicia/2023-01-02/el-temporal-en-galicia-causa-destrozos-e-inundaciones-y-arrasa-bienes-culturales-protegidos.html